Temat VII, roz. III: PRZEMIANY USTROJOWE I NOWE IDEOLOGIE

1. Demokratyzacja życia politycznego: rozszerzenie praw politycznych po Wiośnie Ludów (najwcześniej: Francja mężczyznom w 1848, Nowa Zelandia kobietom w 1893); zanik monarchii absolutnych na rzecz rozwoju systemów republikańskich (Szwajcaria), monarchii konstytucyjnych; rozszerzenie kompetencji parlamentów; upowszechnienie się głosowań tajnych.

2. Rozwój partii politycznych: stawały się masowe

• Pierwowzorem Wielka Brytania, monarchia parlamentarna, oparta na torysach (konserwatyści) oraz wigach (liberałowie) --->  pierwsze nowoczesne partie - Partia Konserwatywna oraz Partia Liberalna, potem: Partia Pracy
• Rewolucyjna Francja to kluby polityczne, schyłek I Rep. -  ich zmierzch
• W Rosji aż do 1905r. zabraniano działalności partiom.

3. Cechy anarchizmu i syndykalizmu

anarchizm - ideałem organizacji społ. komuny, wdrażanie bez rewolucji (są również ci, którzy stosują terror indywidualny - zamordowanie głów państw wg nich prowadzi do rozpadu struktur państwowych; ofiarami: car Rosji Aleksander II, cesarzowa austriacka Elżbieta, prezydent USA William McKinley)

anarchosyndykalizm i syndykalizm - związani z ruchem anarchistycznym, głosili potrzebę robotnikom syndykatów (związki zawodowe, które przeprowadziłyby strajk powszechny). Teoretycy: F. Pelloutier oraz G. Sorel.

4. I MIĘDZYNARODÓWKA (!!!!!)

socjalizm naukowy - opracowany przez K. Marksa, zakładający walkę klas między kapitalistami a robotnikami, proletariusze mają się zjednoczyć i wywołać internacjonalistyczną rewolucję w wyniku których wprowadzi się komunizm

nurty: 

• Pierre Proudhon -----> anarchizm - wszelkie zło to państwo. Teoretycy: M. Bakunin, książę Piotr Kropotkin,
• Louis Blanqui - socjalizm siłą, rewolucje powinni przeprowadzić zawodowi rewolucjoniści.

1864 - powołanie I Międzynarodówki Socjalistycznej - organizacji zrzeszającej przedstawicieli ruchów robotniczych z K. Marksem. Jednak konflikt pomiędzy anarchistami (MICHAIŁ BAKUNIN) a marksistami doprowadza do jej klęski.

5. KOMUNA PARYSKA

przyczyny: klęska Napoleona III w wojnie z Prusami (1870) i obalenie monarchii --> proklamowanie III Rep. Francuskiej (!). W Paryżu szefem rządu monarchista Louis Adolphe Thiers. Władze przeniosły się do Wersalu (stąd: wersalczycy)

 

Thiers chce odebrać artylerie Gwardii Narodowej, 1871- wybuch walk i władze przejmuje Komitet Centralny Gw. Narodowej, wybory wygrywają radykalni republikanie i oni ogłaszają KOMUNĘ PARYSKĄ (rewolucyjny parlament).

Na czele rządu Rada Komuny Paryża - kontynuowania walki z Niemcami, przebudowa społeczna, określono urzędowo płacę minimalną, uspołecznienie fabryk, laicyzacja społeczeństwa...

Symbolem zburzenie kolumny Wielkiej Armii. Pieśń to Międzynarodówka. 

28 maja 1871 - upadek komunardów

6. Socjaldemokracja i komunizm

1889 - II Międzynarodówka stworzona przez  Fryderyka Engelsa

1.04.1886 - manifestacja robotnicza w Chicago, stąd Święto Pracy ustanowione przez II Międzynarodówkę

spory:

• rewizjonizm - rewizja poglądów Marksa przez Edouarda Bernsteina; reformowanie kapitalizmu drogą stopniowych zmian korzystnych dla robotników, popierał pluralizm polityczny, odrzucał koncepcję nacjonalizacji,
• reformizm - reprezentowany przez Karla Kausky'ego; wprowadzenie socjalizmu pokojowy

reformizm i rewizjonim ------------> socjaldemokracja - sukces w Niemczech i we Francji, Alesandre Millerand ministrem rządu

Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec --> Karl Liebknecht, Róża Luksemburg

Rosja

hasla narodników (ludu) -- do nielegalnej org. Ziemla i Wola ---> SDPRR

Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR)

• mienszewnicy - zwolennicy Lwa Martowa
• boleszwicy - zwolennicy Lenina

7. Chrześcijańska demokracja (chadecja, ChD)


powstała po encyklice Rerum novarum papieża Leona XIII (1891) - pokojowe rozwiązywanie konfliktów społecznych na podstawie społecznej nauki Kościoła, odrzucenie walki klas i liberalnej walki wszystkich ze wszystkimi, poszanowanie praw zatrudnionych (nie może istnieć kapitał bez pracy ani praca bez kapitału)
Leon XIII "papież robotników"

6. Nacjonalizm - na skutek zaostrzenia konfliktów wewnątrzpaństwowych, poparty darwinizmem społecznym (nieustanna walka pomiędzy jednostkami, rasami i narodami); przejawem zaostrzenie się antysemityzmu, może przekształcić się w szowinizm

7. Syjonizm (od Syjonu czyli Jerozolimy) - upowszechnienie się, że Żydzi są wspólnotą religijną, a także narodową, młodzi narodowcy (młodożydzi) tworzyli pierwsze organizacje pod koniec lat 80. XIX na terytorium dawnej Rzeczpospolitej, Theodor Herzl twórcą manifestu syjonistycznego Państwo żydowskie.  W Bazylei I Światowy Kongres Syjonistyczny.

CATHERINE DENEUVE