Jak postępują moje przygotowania

Krążę w kółko wokół testów, zadań z matematyki, prezentacji z polskiego. Dużo ćwiczę.

Różne

Ekspatriacja – opuszczenie kraju ojczystego. Określenie stosowane jest zarówno do dobrowolnego opuszczenia ojczyzny, jak i przymusowego wydalenia^[1][2], także w połączeniu z utratą obywatelstwa; wygnanie, banicja^[3]. Etymologicznie termin wywodzi się ze średniowiecznej łaciny: expatriare – „opuszczać ojczyznę” (ex oznacza „z”, a patriā „ojczyzna”)^{.
 Stracone pokolenie (ang. Lost Generation) – nazwa pokolenia amerykańskich pisarzy, które dojrzało podczas I wojny światowej. Termin został spopularyzowany przez Ernesta Hemingwaya, który użył terminu w jednym z dwóch kontrastujących epigrafów jego powieści Słońce też wschodzi. Hemingway przypisuje frazę Gertrudzie Stein, jego ówczesnej mentorce. Do tego pokolenia zaliczają się artyści tacy jak Francis Scott Fitzgerald[1], T.S. Eliot, James Joyce, Sherwood Anderson, John Dos Passos, John Steinbeck, William Faulkner, Waldo Peirce, Isadora Duncan, Abraham Walkowitz, Alan Seeger, Franz Kafka, Henry Miller, Aldous Huxley, Louis-Ferdinand Céline, Erich Maria Remarque oraz kompozytorzy Siergiej Prokofjew, Paul Hindemith, George Gershwin i Aaron Copland.
Ekspatriacja – opuszczenie kraju ojczystego. Określenie stosowane jest zarówno do dobrowolnego opuszczenia ojczyzny, jak i przymusowego wydalenia[1][2], także w połączeniu z utratą obywatelstwa; wygnanie, banicja[3]. Etymologicznie termin wywodzi się ze średniowiecznej łaciny: expatriare – „opuszczać ojczyznę” (ex oznacza „z”, a patriā „ojczyzna”)[1][2}

Upadek komunizmu - świat w nowej epoce. Zadania.

ZADANIA

1. Omów proces upadku roli ZSRR na arenie międzynarodowej w latach 80. XX w.
2. Przedstaw przebieg Jesieni Ludów w Europie Środkowo-Wschodniej.
3. Scharakteryzuj wydarzenia z 1980 r. w Polsce.
4. Wymień przyczyny upadku PRL.
5. Skutki porozumień Okrągłego Stołu.
6. Zjawisko globalizacji.
7. Przebieg wojen w byłej w Jugosławii.
8. Migracje ekonomiczne we współczesnym świecie.

Ad 1

Proces upadku roli ZSRR na arenie międzynarodowej w latach 80.XX w.:

1. Kryzys wewnętrzny ZSRR: pogłębiający się kryzys ekonomiczny (mała wydajność płac, korupcja), społeczny (alkoholizm, spadek nauczania),

2. Konflikt afgański: 1979r. - wojska radzieckie wkroczyły do Afganistanu i zabiły Hafizullaha Amina, osadzenie na jego miejsce Babraka Karmala, Stany Zjednoczone wspierają bojowników islamskich (mudżahedinów), 1989 - wycofanie się sił sowieckich, władze przejmują radykalni muzułmanie - talibowie.

3. Lata 80.: 1982- śmierć Leonida Breżniewa, krótkie rządy Andropowa i Czernienko, 1985-nowym sekretarzem generalnym KPZR, Michaił Gorbaczow [projekt reform oparty: pierestrojka (przebudowa), głasnost (jawność), uskorienie (przyspieszenie)], po raz pierwszy Zjazd Deputowanych Ludowych, Gorbaczow na nowy urząd prezydenta. 

Nieudane XXII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Zatajenie informacji o katastrofie w Czarnobylu (1986).

 Michaił Gorbaczow z premier Margaret Thatcher

 

 

 

Ad 2

Jesień Ludów krok po kroku:

1. 1975 - podpisanie przez kraje należące do bloku komunistycznego Aktu końcowe Konferencji Bezp. i Współpracy w Europie o respektowaniu praw człowieku. Powołanie w Polsce, Czechosłowacji i na Węgrzech komitetów helsińskich, monitorujące przypadki naruszania praw człowieka. W Czechosłowacji powstanie Karty 77 (org. działająca na rzecz praw człowieka) na czele Vaclav Havel. W Polsce - KOR (Komitet Obrony Robotników) i niezależne związki zawodowe. 

A. Czechosłowacja: po 10 dniach w 1989r. upada z prezydentem Gustavem Husakiem i nowym zostaje Vaclav Havel.Wolne wybory dzięki porozumieniu władz i opozycji Forum Obywatelskiego (1990).

VACLAV HAVEL

B.  Węgry - również wybory, 1989 - wybory trójkątnego stołu

C. Bułgaria -  długi proces, wybory w 1990 r. wygrali byli komuniści

D. NRD - 1989 - ustąpienie sekretarza generalnego SED Erich Honecker, zburzenie muru berlińskiego po otworzeniu granic 9 listopada

E. Rumunia - demonstracje antykomunistyczne, walki z policją Securitate, rozstrzelanie przywódcy - Nicolae Ceausescu, władze obejmuje Front Ocalenia Narodowego,

F. Albania - upadek komunistów w 1991

G. Jugosławia - upadek komunistów w 1990

H. Litwa, Łotwa, Estonia - utworzenie łańcucha bałtyckiego z 2 mln osób i o długości ponad 600km 

2. 1991 - upadek RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) w Budapeszcie, 1994 - rozwiązanie Układu Warszawskiego w Pradze

Ad 3

1980:

* powstanie w Gdańsku Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" (NSZZ Solidarność) z przewodniczącym: Lech Wałęsa, wiceprzewodniczący - Andrzej Gwiazda. W kulimnacyjnym momencie zrzeszał ok. 10 mln.

* wystąpienia pracowników po zwolnieniu Anny Walentynowicz w Stoczni Gdańskiej

* ogłoszenie 21 postulatów

* zrzeszanie się w Międzyzakładowych Komitetach Strajkowych (MKS)

* 31 sierpnia 1980 - podpisanie w Gdańsku tzw. porozumień sierpniowych podpisanych przez wciepremiera W. Jagielskiego i L. Wałęsy

* ustąpienie Edwarda Gierka

Ad 4

Przyczyny upadku PRL:

a) powolna delegitymizacja władzy,

b) powstanie opozycji,

c) powstanie nowych organizacji w latach 80.,

d) wpływ Kościoła katolickiego,

e) kłopoty w ZSRR

f) nieudolność władzy.

http://www.wos.org.pl/sciaga/polityka/upadek-prl-i-przemiany-ustrojowe-w-1989-roku.html

Ad 5

Główne postanowienia Okrągłego Stołu to:

• utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów i całkowicie wolne wybory do Senatu,
• częściowo wolne wybory do Sejmu, 299 mandatów dla PZPR i organizacji sojuszniczych, pozostałe 161 mandatów mogli zdobyć w wyborach kandydaci bezpartyjni,
• ustanowienie urzędu prezydenta,
• ponowna legalizacja Solidarności,
• częściowy dostęp opozycji do mediów,
• ustanowienie zasady pluralizmu związkowego w zakładach pracy,
• reforma ustroju sądów – zapewnienie zasady nieusuwalności sędziów, niezawisłości i niezależności sądów.

Największym osiągnięciem opozycji i uwieńczeniem obrad Okrągłego Stołu była nowelizacja Konstytucji 7 kwietnia 1989 roku. W dokumencie zmieniono m.in. zasady przeprowadzania wyborów, wprowadzono urząd prezydenta, zmieniono zasady funkcjonowania organów rządzących, powołano Senat, wprowadzono zmiany w ustroju sądów, usprawniono Trybunał Konstytucyjny.

Ad 6

Globalizacja - całokształt procesów zachodzących we współczesnym świecie prowadzących do umiędzynarodowienia zachowań gospodarczych, społecznych, ekologicznych i politycznych, a tym samym do ujednolicenia świata (powstania "globalnej wioski").

CATHERINE DENEUVE

Temat IV, roz. IV: Rewolucja 1905 roku

1. Wybuch rewolucji w Rosji:

• kryzys gospodarczy Rosji: spadek płac i zatrudnienia, wzrost cen produktów, strajki,
• postanowienie wojny z Japonią (1904-1905),
• powstanie Stowarzyszenia Rosyjskich Robotników Fabrycznych - legalnej organizacji związkowej na czele z Gieorgijem Gaponem (pracownikiem carskiej policji politycznej - Ochrany),
• 1905 - wojsko otworzyło ogień do robotników demonstrujących "krwawa niedziela"; załamanie zaufania do batiuszki-cara (ros. "cesarza-ojczulka"),
• z rąk zamachowców ginie książę Sergiusz Aleksandrowicz Romanow,
• Mikołaj II zostaje zmuszony do ustępstw; Manifest październikowy (amnestia dla więźniów politycznych, wprowadzenie wolności zrzeszeń i powszechnego prawa wyborczego oraz zwołanie parlamentu - Dumy Państwowej).

"krwawa niedziela" - 100 tys. robotników na czele z Gaponem domagało się zmiany praw w pokojowy sposób.

2. Polacy wobec rewolucji

• 1904 - demonstracja PPS "Precz z wojną i caratem" po przymusowej mobilizacji armii rosyjskiej,
• 1905 - powołanie Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS, która rozpoczęła akcje zbrojne,
• różne koncepcje: lojalizm, "realiści" Stronnictwo Polityki Realnej,
• spotkanie i rywalizacja w Japonii Piłsudskiego i Dmowskiego.

3. Rewolucja na ziemiach polskich

• 1905 - wezwanie PPS i SDKPiL do strajku powszechnego (400 tys. osób),
• strajk szkolny trwał aż do 1908r.,
• demonstracja pierwszomajowa w Warszawie i śmierć 32 osób,
• Organizacja Bojowa PPS walczy metodami terroru indywidualnego.

Temat III, roz. IV: Nowe nurty polityczne

1. Powstanie partii masowych: 

• stopniowe upolitycznianie narodu i unarodowienie,
• partie masowe posiadały: statut (zbiór zasad funkcjonowania), program polityczny (deklaracja i sposób realizacji), strukturę organiczną (aparat partyjny) oraz członkostwo (legitymacje, składki),
• różnicą od stowarzyszeń było zamiar wpływania na władzę,
• w państwach niekonstytucyjnych miała charakter konspiracyjny.

2. Początki ruchu socjalistycznego:

• 1881 - udany zamach na cara Aleksandra II dokonany przez Ignacego Hryniewieckiego
• 1882 - powstanie pierwszej polskiej partii politycznej - Socjalno-Rewolucyjna Partia "Proletariacka" (Wielki Proletariat), zalożonej przez Ludwika Waryńskiego.
  
  • program: oparta na doktrynie marksizmu, bezpłatna edukacja, swobody obywatelskie, upaństwowienie ziemi, walka ekonomiczna
  • w 1886 koniec.   

1888 - powstanie II Proletariatu pod przewodnictwem Ludwika Kulczyckiego

Ludwik Waryński był współautorem pierwszego programu polskich socjalistów tzw. program brukselski. 

3. Socjalizm niepodległościowy:

• powołanie w Genewie Stowarzyszenia Socjalistycznego "Lud Polski" (1881) z Bolesławem Limanowskim i Zygmuntem Balickim,
• zjazd w Paryżu organizacji robotniczych i powstanie Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich,
• 1893 - powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS); najważniejszy działacz Józef Piłsudski,
• rozłam w PPS i utworzenie III Proletariatu (przetrwała do 1909; dopuszczała terror),
• Polska Partia Socjalno-Demokratyczna (PPSD) - przywódca I. Daszyńskie. 

4. Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKP); zał. Róża Luksemburg, Julian Marchlewski, Adolf Warski; odrzucenie postulatu niepodległości, szkodliwe to dla ruchu robotniczego, hasło: "Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!"

Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy: zał. Feliks Dzierżyński, Róża Luksemburg, Julian Marchlewski; odrodzona w 1900r. 

5. Ruch narodowy

• 1887 - utworzenie Ligii Polskiej (zalążek ruchu narodowego); Zygmunt Miłkowski, Ludwik Michalski,
• założenie Związku Młodzieży Polskiej "Zet" przez Zygmunta Balickiego; trójzaborowa organizacja z hierarchiczną strukturą; Roman Dmowski, który w 1893 przejął z m.in. Janem Ludwikiem Popławskim  kontrolę nad nią i zmienił nazwę na Ligę Narodową z siedzibą w Warszawie,
• 1897 - powstanie Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego; program: odzyskanie niepodległości za pomocą pracy organicznej, odrzucenie walki klas, poprawienie sytuacji chłopstwa. Utworzenie Towarzystwa Oświady Narodowej (TON) w celu szerzenia konspiracyjnej edukacji. Zw. endecją.

6. Ruch ludowy

• pionierem w Galicji Stanisław Stojałowski (chęć aktywności chłopów, sam był księdzem. Inni społecznicy: Bolesław Wysłouch (zał. Towarzystwo Przyjaciół Oświaty), Jan Stapiński, Jakub Bojko.
• 1895 - powstanie w Rzeszowie Stronnictwa Ludowego (SL); upowszechnienie prawa wyborczego, niekorzystna ordynacja (system kurialny) daje im 9 głosów,
• 1903 -Sl zmienia się na Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL); dołączenie się do programu postulatu  m.in. parcelacji ziemi dworskiej.
• podział PSL na: PSL-Lewica (Stapiński) i PSL-Piast (Wincenty Witos)
• w Królestwie Polskim działał Polski Związek Ludowy, skupiający się na wydawaniu gazet, działała tylko krótki czas.

Temat II, roz. IV: Przemiany społeczne i gospodarcze na ziemiach polskich

1. Pozytywizm:

• powstanie wiążę się z rozczarowaniem po upadku powstań,
• chęć unowocześnienia gospodarki, emancypacja kobiet, rozwój nauki,
• głosił postulaty pracy organicznej i pracy u podstaw; przeciwstawienie "pięknego umierania" "romantyzmowi pracy".

Zabór pruski:

• powołanie w Wielkopolsce w 1871r. Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, nastawiony na modernizację majątków rolnych. Powstał również Bank Spółek Zarobkowych, który bronił przed wykupowaniem polskich majtków,
• organizacje o charakterze rolniczym i oświatowym (m.in. Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Czytelni Ludowych).

Zabór rosyjski:

• centrum w Warszawie ("pozytywizm warszawski") z przedstawicielami takimi jak: Aleksander Świętochowski czy Bolesław Prus,
• działalność fundatorów (Towarzystwo Ogrodnicze, Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej, Muzeum Przemysłu i Rolnictwa),
• powstanie tzw. Uniwersytetu Latającego (1882); działał w konspiracji, nauka w prywatnych domach; absolwentką Maria Skłodowska-Curie.

Zabór austriacki:

• 1890 - powołanie spółdzielczych kas kredytowo-oszczędnościowych przez Franciszka Stefczyka (zw. kasami Stefczyka),
• działalność intelektualne skupiona w Akademii Umiejętności oraz uniwersytetów w Krakowie i Lwowie.

2. Rozwój przemysłu na ziemiach polskich.

Zabór rosyjski:

• "nowa fala rewolucji" - modernizacja produkcji w Zagłębiu Dąbrowskim, wzrost wydobycia węgla, rozwój włókiennictwa (Łódź, Zagłębie Dąbrowskie, Białystok), utworzenie banków (w Warszawie: Bank Handlowy i Bank Dyskontowy, w Łodzi: Bank Handlowy), powstanie Towarzystwa Kredytowo-Miejskiego. Łódź zw. "polskim Machesterem" (drugie najludniejsze miasto).

Zabór pruski:

• przede wszystkim Górny Śląsk; wydobycie węgla zwiększono 10-krotnie, zaś stali - 7-krotnie;  tworzenie gęstej sieci kolejowej, depolonizacja Śląska.

Zabór austriacki:

• ograniczona do budowy fortyfikacji i tras kolejowych, kopalnie soli w Wieliczce i Bohni, kopalnie węgla w Chrzanowie, Zagłębie Borysławsko-Drohobycki po rozwoju przemysłu naftowego, powstanie Banku Krajowego i Galicyjskiej Kasy Oszczędnościowe,
• Śląsk Cieszyński najbardziej rozwinięty w Austro-Węgrzech (poza Galicją).

3. Przemiany na wsi

Zabór pruski:

• najszybciej proces modernizacji po stopniowym uwłaszczeniu chłopów (w Wlkp częśćiowo od 1823).

Zabór rosyjski:

• reforma uwłaszczeniowa w 1864 rozpoczęła przemiany; problem z serwitutami (tradycyjnie przysługujące chłopom prawa dostępu do lasów i pastwisk należących do ziemian), co hamowało racjonalną gosp. leś., niewielki areał gosp. chłopskich, przeludnienie.

Zabór austriacki (Królestwo Galicji i Lodomerii zw. Golicja i Głodomeria):

• prowadzenie gospodarki ekstensywnej przez dużych właścicieli ziemskich, bieda,  uwłaszczenie chłopów w 1848r. przyczynia się do powstania zbyt małych gosp., rozdrobnienie, głód.

4. Sytuacja Polaków w poszczególnych zaborach:

Zabór pruski: zbliżały się do koniunktury państw Zach, ale zła sytuacja kulturowa i społ. Polaków, emigracja zarobkowa.

Zabór rosyjski: w głębi Rosja cenzura mniejsza, dyskryminacja, dynamiczny przemysł (najbardziej uprzemysłowiona cz. Rosji), powstanie dużych skupisk proletariatu, duża liczba Żydów (w Białym stoku 2/3).

Zabór austriacki: klęski żywiołowe, stagnacja, niskie płace, szukanie pracy sezonowej w Niemczech, w latach 1870-1914 - apogeum emigracji - 700 tys. Polaków z zaboru austriackiego do USA, formowanie się ukraińskiego ruchu narodowego.

CATHERINE DENEUVE

Temat I, roz. IV: Ziemie polskie po powstaniu styczniowym

1. Represje po upadku powstania styczniowego:

• wprowadzenie nieustającego stanu wojennego,
• niemianowanie namiestnika, oddanie władzy wojskowym generałom-gubernatorom,
• próba unifikacji ziem polskich z Rosją (powołanie Komitetu Urządzającego i Komitetu do spraw Królestwa),
• zmienienie nazwy Królestwa Polskiego na Kraj Nadwiślański,
• rozbudowanie carskiego aparatu urzędniczego i policyjnego (zwiększenie liczby guberni),
• zamiana instytucji państwowych (zamknięcie Szkoły Głównej Warszawskiej),
• Kościół katolicki pod rosyjskim zwierzchnictwem,
• język rosyjski obowiązujący w urzędach  i w szkolnictwie (działalność kuratora warszawskiego okręgu szkolnictwa: Aleksandra Apuchtina: matka Polka zawodzić będzie nad kołyską dziecka rosyjską piosenkę: okres jego urzędowania zwany jest nocą apuchtinowską ---> tajne komplety)
• cenzura prewencyjna na prasę.

  

  Aleksander Sochaczewski - "Pożegnanie z Europą"
  Słup postawiony w uralskiej wsi wyznaczał granicę między Europą i Azją, zwany przez skazańców "pomnikiem łez"

  
  

  
  

  
  

  
  

2. Zabór pruski:

• Wielkopolska i Pomorze Gdańskie stały się częścią II Rzeszy (1871),
• Kulturkampf (z niem. walka o kulturę) - walka z wpływami Kościoła katolickiego w Polsce, zapoczątkowana przez Bismarcka. Ogłoszenie paragrafu o kazalnicy, skazującego na karę do 2 lat dla osób duchownych za krytykę władz (skazanie m.in. Mieczysława Ledóchowskiego),
• Rugi pruskie - deportacja wielu tysięcy obywateli polskich Rosji i Austro-Węgier w latach 1885-1890 pod hasłami ochrony rodzimego rynku. Powstanie Komisji Kolonizacyjnej wykupującej ziemie od Polaków,
• germanizacja - obowiązkowe nauczanie w języku niemieckim na wszystkich poziomach edukacji. W 1901r. incydent we Wrześni - polskie dzieci nie chciały odmawiać modlitw w j. niemieckim.(bierny opór),
• w 1894 powołano Niemiecki Związek Marchii Wschodniej (zw. Hakatą) - polegała na propagowaniu niemieckiej kolonizacji, wspieraniu niemieckiego szkolnictwa, krzewieniu polonofobicznych stereotypów. Wprowadzono ustawę kagańcową zabraniającą w miejscach publicznych posługiwania się polskiego, tam gdzie Polaków jest mniej niż 60%.
• w  1904 nowela osadnicza - zakaz stawiania stałych budynków bez pozwolenia władz ---> wóz Drzymały.

3. Autonomia galicyjska

• 1861 - zebranie się po raz pierwszy Sejmu Krajowego, czyli lokalnego parlamentu galicyjskiego
• namiestnikiem Agenor Romuald Gołuchowski, sejm zdominowany przez konserwatystów krakowskich (pogodzenie polsko-austriackiego po wystosowaniu adres - My się rozumiemy, panowie); za lojalność autonomia (1867-1918),
• język polski urzędowym w Galicji, sprawy związane z kulturą i osiatą podlegają Sejmowi Krajowemu,
• Koło Polskie (Polenklub) deputowanych Polaków w Wiedniu.

  

  CATHERINE DENEUVE

  
  

Temat VIII, roz. III: Piękna epoka cz. II

cz. II

• historyzm - polegający na nawiązywaniu do stylów z minionych epok i naśladowania charakterystycznych form. Powstają budynki neoromańskie, neogotyckie, budynki neorenesansowe, neoklasycystyczne.
• eklektyzm - polegał na łączeniu kliku elementów dawnych stylów
• nowatorskie konstrukcje dzięki budowaniu za pomocą żelaza i szkła np. Pałac Kryształowy, wieża Eiffla, Tower Bridge. Powstała również tzw. szkoła chicagowska. 

  

  Sagrada Familia w Barcelonie, czyli Świątynia Pokutna Świętej Rodziny

•  secesja - zwana również Jugendstil ("styl młodzieży"), Art Noveau ("nowa sztuka"); giętka linia, bogata, dekoracyjna ornamentyka

  

  PAWILON SECESJI (1899)

  
  

  
  

8. Kultura masowa i upowszechnienie sportu:

• powstanie tzw. kultury masowej (popularnej) - przeciwieństwo kultury elitarnej (wysokiej), mniej wymagająca w odbiorze, celem jej jest rozrywka,
• rozwinięcie sztuki filmowej tzw. dziesiątej muzy - odkryta przez braci Auguste i Louis Lumiere w 1895r. przez skonstruowanie kinematografu (Wyjście robotników z fabryki Lumiere w Lyonie),
• odrodzenie się antycznej idei igrzysk olimpijskich = pierwsze w 1896r. w Atenach.

  

  CATHERINE DENEUVE

Temat VIII, roz. III: Piękna epoka

1. Rozwój cywilizacyjny i zmiany w życiu codziennym

• powstanie tzw. czasu wolnego i rozwój aktywności pozazawodowej; zostawianie dzieci w żłobkach (ochronki), choroby cywilizacyjne.

2. Rozwój medycyny i higieny:

• Ludwik Pasteur - pionier badań związanych z mikrobiologia, twórca szczepionki przeciw wściekliźnie, 
• prekursorami antyseptyki Ignaz Semmelweis i Joseph Lister,
• Paul Berger zaczął stosować maseczkę podczas zabiegów,
• wynalezienie lampy rentgenowskiej (1895),
• masowa produkcja aspiryny (1897),
• Paul Ehrlich tworzy salwarsan (podwaliny nowoczesnej chemioterapii),
• powstawanie publicznych łaźni.

3. Emancypacja kobiet:

• jakobini ścinają Olumpe de Gouges za próbę wprowadzenia Deklaracji praw kobiety i obywatelki,
• feminizacja profesji pielęgniarki i sanitariuszki za sprawą Florence Nightingale,
• kobiety zaczynają się domagać emancypacji, czyli zrównania w prawach z mężczyznami,
• w Wielkiej Brytanii rozwinąć się w latach 60. XIXw. sufrażystek (łac. suffragium - "głos wyborczy"). 

4. Oświata:

• najszybciej powszechna edukacja w Skandynawii i Prusach,
• w USA objęto tylko ludność białą, dlatego analfabetyzm wśród białych 5%, a 40% mniejszości.

5. Rozwój czytelnictwa i literatura

• Anglia - Charles Dickens (Oliver Twist, David Copperfield), Rudyard Kipling (Księga dżungli, Brzemię białego człowieka), Joseph Conrad (Lord Jim, Szaleństwa Almayera), Herbert Georg Wells (Wojna światów).
• Ameryka - Mark Twain (Przygody Tomka Sawyera), Jack London (Martin Eden),
• Rosja - Fiodor Dostojewski (Biesy, Zbrodnia i kara), Lew Tołstoj (Wojna i pokój) i Anton Czechow (Wiśniowy sad),
• Francja - naturalizm - Gustave Flaubert (Pani Bovary), Honore de Balzac (Komedia ludzka), Emile Zola (Nana, Germinal), Marcel Proust (W poszukiwaniu straconego czasu)
• poeci wyklęci - Paul Verlaine, Arthur Rimbaud (symbolizm, "poeci wyklęci")

6. FILOZOFIA:

• la belle epoque (fr. piękna epoka) - oparto na myśli filozofii pozytywistycznej, koncentracja racjonalnym i praktycznym wyjaśnianiu rzeczywistości (August Comte),
• intuicjonizm - Henri Bergson - "pęd życiowy" (siły popychające do aktywności),
• fin de siecle (fr. koniec wieku) - katastrofizm, pesymizm,
• marksizm,
• nietzscheanizm.

7. Malarstwo i architektura:

• realizm - Gustave Courbert oraz Jean-Francois Millet

  

  JEAN-FRANCOIS MILLET "KOBIETY ZBIERAJĄCE KŁOSY"

  
  

  

  JEAN-FRANCOIS MILLET "ANIOŁ PAŃSKI"

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

Gustave Courbert Spotkanie (Dzień Dobry, panie Courbert)

Gustave Courbert "Pogrzeb w Ornans"

• impresjonizm (łac. impressio - wrażenie) - Claude Monet, Pierre-Auguste  Renoir, Edgar Degas

PIERRE-AUGUSTE RENOIR "NAD WODĄ"



EDGAR DEGAS "LEKCJA TAŃCA"

 

CLAUDE MONET - DWORZEC SAINT-LAZARE

•  postimpresjonizm - Paul Cezanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh

  

  PAUL CEZANNE - GRACZE W KARTY

  
  

  

  Paul Gauguin - Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?

GUSTAVE MOREAU - ORFEUSZ

• symbolizm - rzeczywistość poznawana zmysłami, widzialny świat kryje w sobie niedostrzegalną, ale intuicyjnie wyczuwaną sferę wyobraźni, intelektu i emocji. Twórcy: Gustave Moreau, Arnold Bockli

  

  ARNOLD BOCKLIN - "WYSPA UMARŁYCH"

  
  

  
  

• 
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

  
  

Temat VII, roz. III: PRZEMIANY USTROJOWE I NOWE IDEOLOGIE

1. Demokratyzacja życia politycznego: rozszerzenie praw politycznych po Wiośnie Ludów (najwcześniej: Francja mężczyznom w 1848, Nowa Zelandia kobietom w 1893); zanik monarchii absolutnych na rzecz rozwoju systemów republikańskich (Szwajcaria), monarchii konstytucyjnych; rozszerzenie kompetencji parlamentów; upowszechnienie się głosowań tajnych.

2. Rozwój partii politycznych: stawały się masowe

• Pierwowzorem Wielka Brytania, monarchia parlamentarna, oparta na torysach (konserwatyści) oraz wigach (liberałowie) --->  pierwsze nowoczesne partie - Partia Konserwatywna oraz Partia Liberalna, potem: Partia Pracy
• Rewolucyjna Francja to kluby polityczne, schyłek I Rep. -  ich zmierzch
• W Rosji aż do 1905r. zabraniano działalności partiom.

3. Cechy anarchizmu i syndykalizmu

anarchizm - ideałem organizacji społ. komuny, wdrażanie bez rewolucji (są również ci, którzy stosują terror indywidualny - zamordowanie głów państw wg nich prowadzi do rozpadu struktur państwowych; ofiarami: car Rosji Aleksander II, cesarzowa austriacka Elżbieta, prezydent USA William McKinley)

anarchosyndykalizm i syndykalizm - związani z ruchem anarchistycznym, głosili potrzebę robotnikom syndykatów (związki zawodowe, które przeprowadziłyby strajk powszechny). Teoretycy: F. Pelloutier oraz G. Sorel.

4. I MIĘDZYNARODÓWKA (!!!!!)

socjalizm naukowy - opracowany przez K. Marksa, zakładający walkę klas między kapitalistami a robotnikami, proletariusze mają się zjednoczyć i wywołać internacjonalistyczną rewolucję w wyniku których wprowadzi się komunizm

nurty: 

• Pierre Proudhon -----> anarchizm - wszelkie zło to państwo. Teoretycy: M. Bakunin, książę Piotr Kropotkin,
• Louis Blanqui - socjalizm siłą, rewolucje powinni przeprowadzić zawodowi rewolucjoniści.

1864 - powołanie I Międzynarodówki Socjalistycznej - organizacji zrzeszającej przedstawicieli ruchów robotniczych z K. Marksem. Jednak konflikt pomiędzy anarchistami (MICHAIŁ BAKUNIN) a marksistami doprowadza do jej klęski.

5. KOMUNA PARYSKA

przyczyny: klęska Napoleona III w wojnie z Prusami (1870) i obalenie monarchii --> proklamowanie III Rep. Francuskiej (!). W Paryżu szefem rządu monarchista Louis Adolphe Thiers. Władze przeniosły się do Wersalu (stąd: wersalczycy)

 

Thiers chce odebrać artylerie Gwardii Narodowej, 1871- wybuch walk i władze przejmuje Komitet Centralny Gw. Narodowej, wybory wygrywają radykalni republikanie i oni ogłaszają KOMUNĘ PARYSKĄ (rewolucyjny parlament).

Na czele rządu Rada Komuny Paryża - kontynuowania walki z Niemcami, przebudowa społeczna, określono urzędowo płacę minimalną, uspołecznienie fabryk, laicyzacja społeczeństwa...

Symbolem zburzenie kolumny Wielkiej Armii. Pieśń to Międzynarodówka. 

28 maja 1871 - upadek komunardów

6. Socjaldemokracja i komunizm

1889 - II Międzynarodówka stworzona przez  Fryderyka Engelsa

1.04.1886 - manifestacja robotnicza w Chicago, stąd Święto Pracy ustanowione przez II Międzynarodówkę

spory:

• rewizjonizm - rewizja poglądów Marksa przez Edouarda Bernsteina; reformowanie kapitalizmu drogą stopniowych zmian korzystnych dla robotników, popierał pluralizm polityczny, odrzucał koncepcję nacjonalizacji,
• reformizm - reprezentowany przez Karla Kausky'ego; wprowadzenie socjalizmu pokojowy

reformizm i rewizjonim ------------> socjaldemokracja - sukces w Niemczech i we Francji, Alesandre Millerand ministrem rządu

Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec --> Karl Liebknecht, Róża Luksemburg

Rosja

hasla narodników (ludu) -- do nielegalnej org. Ziemla i Wola ---> SDPRR

Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR)

• mienszewnicy - zwolennicy Lwa Martowa
• boleszwicy - zwolennicy Lenina

7. Chrześcijańska demokracja (chadecja, ChD)


powstała po encyklice Rerum novarum papieża Leona XIII (1891) - pokojowe rozwiązywanie konfliktów społecznych na podstawie społecznej nauki Kościoła, odrzucenie walki klas i liberalnej walki wszystkich ze wszystkimi, poszanowanie praw zatrudnionych (nie może istnieć kapitał bez pracy ani praca bez kapitału)
Leon XIII "papież robotników"

6. Nacjonalizm - na skutek zaostrzenia konfliktów wewnątrzpaństwowych, poparty darwinizmem społecznym (nieustanna walka pomiędzy jednostkami, rasami i narodami); przejawem zaostrzenie się antysemityzmu, może przekształcić się w szowinizm

7. Syjonizm (od Syjonu czyli Jerozolimy) - upowszechnienie się, że Żydzi są wspólnotą religijną, a także narodową, młodzi narodowcy (młodożydzi) tworzyli pierwsze organizacje pod koniec lat 80. XIX na terytorium dawnej Rzeczpospolitej, Theodor Herzl twórcą manifestu syjonistycznego Państwo żydowskie.  W Bazylei I Światowy Kongres Syjonistyczny.

CATHERINE DENEUVE